KENDİ REKORUNU KIRAN HER ÇOCUK BİRİNCİDİR
Yaşar ŞAHİN
Çocuklarımızın geleceklerinin şekillendiği önemli aşamalardan biri de şüphesiz sınavlardır.
LGS, TYT, AYT sınav, sonuç ve sıralama derken, şimdi de gözler tercihlere çevrildi.
Öğrenciler kadar, veliler de beklenti içerisinde. Hedef, yıllarca emek sarf ettikleri çocuklarının
başarılı olarak, hak ettikleri okul ve bölümlere yerleşmeleri.
Tabii herkesin bildiği, fakat konduramadığı gerçek; kazananların olduğu yerde mutlaka
kaybedenlerin de olacağı. Hele ki mevcut eğitim sistemimizde.
“Peki, mevcut eğitim sistemimiz, öğrencilerdeki yetenekleri keşfederek, sınavlar ile başarılı olanları
belirleyebiliyor mu?”
Bunu cevaplamadan önce, Harvard Üniversitesi'nden Çoklu Zeka Kuramcısı Howard Gardner
tarafından geliştirilen ve bireylerde belirli ağırlıklarda var olduğuna inanılan farklı zekâ becerilerine bir göz
atalım.
1. Sözel veya Dilsel Zekâ: Dili etkili bir biçimde kullanma, dildeki karmaşık anlamları kavrayabilme,
farklı yapıları tespit edebilme, kelimeler ve sesler ile düşünebilme ve insanları ikna edebilme
becerisidir.
2. Matematiksel veya Sayısal Zekâ: Karşılaşılan problemleri analitik düşünerek, tümden gelim veya
tüme varım ile yeteneği ile çözme becerisidir. Bu zeka türüne sahip olan bireyler, neden-sonuç
ilişkilerini düzgün bir şekilde kurarlar ve anlamlandırırlar.
3. Görsel veya Uzamsal Zekâ: Nesnelerin farklı şekillerde görselleştirilmesi, mekan, yer, yön ve
derinlik problemlerinin çözülmesi ve detayları doğru bir şekilde algılama becerisidir.
4. Bedensel veya Kinestetik Zekâ: Bireylerin, vücudunu son derece senkronize, hassas ve yetenekli
biçimde kullanma becerisidir. Sporcuların hareket kabiliyetlerini belirleme ve geliştirmelerine
yardımcı olur.
5. Ritmik veya Müziksel Zekâ: Bireylerin kendilerini ritim ve müzik yoluyla ifade edebilme
becerisidir. Müziksel zekâya sahip bireylerde müzik kulakları gelişmiş olduğundan çevrelerindeki
müzikleri nota, ahenk ve ses yönüyle kolayca ayrıştırabilirler.
6. Duygusal veya Sezgisel Zekâ: Bireylerin kendisi veya başka birinin iç dünyası ve hislerini
keşfetmeye yönelik kapasitesidir.
7. Sosyal veya Kişilerarası Zekâ: İnsanlarla iletişim kurabilme, ikna edebilme, yönetebilme ve
birlikte çalışabilme becerisidir. Sosyal bireyler, farklı mizaç ve karakterlere sahip insanlarla
uyum içerisinde çalışabilme yeteneğine sahiptirler.
8. Doğa veya Natüralist Zekâ: Doğadaki tüm canlıları tanıma, araştırma ve canlıların yaratılışları
üzerine düşünme becerisidir. Doğa zekâsı gelişmiş insanlar hayvan, bitki ve çevreye karşı
oldukça duyarlıdırlar.
Bunların dışında kalan, fakat bilimin tanımlamakta yetersiz kaldığı zekâ türleri de mevcut. Bilim
insanları araştırmalarına titizlikle devam devam ediyor, şüphesiz.
Şimdi, yukarıdaki soruyu revize edip;
“Çocuklarda var olan, ancak eğitim sistemimiz tarafından yeterli fırsat tanınmaması sebebiyle
keşfedilemeyip, başarısız sayılan ve yok olup giden yetenekler var mıdır acaba?” şeklinde dramatik soruyu
sormamız daha şık olacaktır.
Bu çerçevede, bırakalım üniversiteye yerleşmeyi, eğitim sistemleri tarafından kabiliyetleri fark
edilemediğinden “başarısız” sayılarak birçoğu okuldan ayrılmak zorunda kalan; nice misaller, üniversite
mezuniyeti törenlerinde keplerini zirveye fırlatamasalar da gerçek hayatın zirvelerini hep işgal etmişlerdir.
Bu da oluyor ki, eğitim sistemleri, bireylerdeki yetenekleri keşfedebildiği ölçüde başarılıdır.
Dolayısıyla “başarısız birey yoktur, başarısız eğitim sistemleri vardır” söylemi daha yerinde olur.
Mevzuya dönecek olursak, mevcut eğitim sisteminin, sistemli şekilde “başarısız” ürettiği bir
ortamda, başarının gelmesini beklemek yerine, gizlenmiş yetenekleri keşfetmeye yönelik, başarıya yelken
açmak belki de daha doğru bir yol olabilir, kim bilir?
Nihayetinde, sınav sıralamalarına bakıp da, barajın gerisinde kalanlara “başarısız” damgası vurmak
önyargılı ve geleceği görememenin eseri olabilir.
Zira, mevcut eğitim sisteminde, elinden geleni yapan, akademik yeteneklerini ortaya koyup, kendi
rekorunu kıran, dürüst, güvenilir ve ahlaklı her çocuk zaten birincidir.
